مصاحبه با استاد | مرور چند اصل برای تصحیح دوباره مسیر

أَوَلَمَّا أَصَابَتْکُمْ مُصِیبَهٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهَا قُلْتُمْ أَنَّىٰ هَٰذَا ۖ قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

آیا زمانی که [در جنگ احد] آسیبی به شما رسید که بی تردید دو برابرش را [در جنگ بدر به دشمن] رساندید، [از روی بی صبری، جزع، ناراحتی و اضطراب] می گویید: این آسیب چگونه و از کجاست؟ بگو: از ناحیه خود شماست [که بر اثر سستی در جنگ، نافرمانی از پیامبر، نزاع و اختلاف، به شما رسید]. یقیناً خدا بر هر کاری تواناست

سلام بر همه بندگان مومن خدا

استاد در باره ایمان و توکل صحبت کردن

داستان جنگ احد به نظرم نمونه خوبی برای درک این مباحثه

نکته مهمی که جایی گفته نشده اینه که چرا در جنگ احد مسلمانان شکست خوردن و درس هاش برای همه ما مفیده

و اینکه ویژگی های نفسانی افراد حاضر در جنگ باعث شد خداوند طبق مشیت این نتیجه رو برای مومنین مقدر کنه

و اگر مومنین و منافقین درگیر این ویژگی ها نبودن غفلت از سپاه دشمن هم اتفاق نمی افتاد

همه جا شنیدیم که بخاطر تقسیم غنائم مسلمانان از دشمنان غافل شدن و بعدش شکست خوردن اما داستان چیز دیگریست

خداوند میفرماید:

وَلَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَعَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ ۚ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیَا وَمِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الْآخِرَهَ ۚ ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُمْ ۖ وَلَقَدْ عَفَا عَنْکُمْ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ

و یقیناً خدا وعده اش را [در جنگ احد] برای شما تحقّق داد، آن گاه که دشمنان را به فرمان او تا مرز ریشه کن شدنشان می کشتید، تا زمانی که سست شدید و در کارِ به نزاع و ستیز برخاستید، و پس از آنکه آنچه را از پیروزی و غنیمت دوست داشتید، به شما نشان داد [از فرمان پیامبر در رابطه با حفظ سنگر] سر پیچی کردید، برخی از شما دنیا را می خواست و برخی از شما خواهان آخرت بود، سپس برای آنکه شما را امتحان کند از آنان بازداشت (شما را از جبهه آنها غافل کرد!) و خدا از شما درگذشت؛ و خدا بر مؤمنان دارای فضل است.

مسلمانان پس از پیروزی اولیه دو گروه شدند.. گروه مومن که خواهان آخرت بودن و منافقینی که هدفشون غنائم بود

اما چرا مومنینی که در همین آیه بهشون اشاره شد شکست خوردن و چرا خداوند اونها رو از جبهه دشمن غافل کرد؟!

در سوره آل عمران بصورت جسته و گریخته تمام زوایا بررسی شده و دلایل گفته شده اما جایی ندیدم به این شکل بهش پرداخته بشه.

منافقین که دنبال غنایم بودن و بعد از شکست همونطور که در قرآن هم اومده گریختند و فرار کردن

اما مومنین به این خاطر شکست خوردن که با منافقین به جدل و پرخاش روی آوردن و جر و بحث کردن!!

نتیجه این میشه که شکست میخورن و بعد منافقین دست خالی از جبهه مومنین جدا میشن و شناخته میشن همونطور که خداوند یکی از فلسفه های این گونه ابتلائات رو جدا شدن و شناخته شدن منافقین از مومنین بیان میکنه

اما مومنین دچار خوابی میشن که بعدش آرامش پیدا میکنن و خداوند اونها رو میبخشه

اما اتفاق جالبی که بعد از این داستان میفته اینه که مومنینی که تعداشون خیلی کمه و با کلی زخم دارن به مدینه برمیگردن خبردار میشن که کافران برگشتن تا تتمه اونها رو هم قلع و قم کنن و با دست پر تر به مکه برگردن..

الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ

همان کسانی که مردمِ به آنان گفتند: لشکری انبوه از مردم [مکه] برای جنگ با شما گرد آمده اند، از آنان بترسید. ولی [این تهدید] بر ایمانشان افزود، و گفتند: خدا ما را بس است، و او نیکو وکیل و [نیکو کارگزاری] است

و با درسی که از جنگ احد گرفتن این بار با قلبی آرام و مطمئن به سوی کافران مکه میشتابن در حالی که جمعیت کمی دارن و همه زخمی هستن

نتیجه این میشه که کافران با اون جمعیت انبوه وسط راه برمیگردن چرا که خداوند به خاطر ایمان راسخ مومنین جمعیت و توان عظیمی از اونها رو به نمایش میزاره که جاسوس ها وقتی به ابوسفیان گزارش میدن بدون جنگ به مکه برمیگردن…

فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَهٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ

پس با نعمت و بخششی از سوی خدا [از میدان جنگ] بازگشتند، در حالی که هیچ گزند و آسیبی به آنان نرسیده بود، و از خشنودی خدا پیروی کردند؛ و خدا دارای فضلی بزرگ است.

اینو اگه خوب درک کنیم، این داستانهای زیبا، حقیقت ایمان، توکل و صبر رو به خوبی نشون میدن.. و اهمیت کنترل ذهن

حتی بعد از جنگ احد خداوند به پیامبر میفرماید نسبت به همون کسانی که شما رو رها کردن بخشنده باش و گذر کن!!

نه به خاطر اون افراد که اکثرا منافق بودن.. بلکه به خاطر خود پیامبر.. چرا که توجه به این مباحث و تمرکز روی اشتباهات منافقین بزرگترین مانع میشه برای سلوک و رشد پیامبر.. و حتی میگه بهشون خشم نگیر.. همون درسی که جنگ احد به خیلی از مومنین داد

فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ

[ای پیامبر!] پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند؛ بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد.

خشم و جر و بحث با افرادی اینچنینی یعنی نادیده گرفتن دست خداوند در امور.. مومنین بخاطر نگرانی از شکست به منافقین فشار میارن و بر اونها خشم میگیرن اما نمیتونن اونها رو از غنایم منصرف کنن در حالی که منافقین با هم درگیر شدن و مسابقه گذاشتن برای گرفتن غنیمت.. اگر همونجا رها کرده بودن فارغ از این که منافقین چه رویکردی داشتن پیروز میشدن.. اما این شکست در دل خودش پیروزی بزرگی داشت که در ادامه باعث شد بدون جنگ کافرین رو از مدینه دور کنن.