live | تشخیص اصل از فرع درباره نتایج

سلام دوستان عزیز

داشتم تفسیر قرآن را می خواندم در همین ابتدای آن به وضوح قانون تکامل و قانون جذب و مباحث مربوط به مدار و فرکانس و …نظرم را جلب کرد و این مطالب و این کلمات چه زیبا در کنار هم چیده شده اند .

من که خواندم به شددت تحت تاثیر قرار گرفتم و آنها را اینجا آوردم تا شما دوستان هم از آن بهره ببرید و همینطور جواب استاد هم در دل این متن واضح و روشن هستش.

ایاک نعبد و ایاک نستعین

ترجمه:تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم.

توحید عملی آن است که تنها موثر حقیقی را در عالم او بدانیم (لا موثر فی الوجود الا الله) نه اینکه عالم اسباب (تبلیغ و … ) را انکار کنیم و به دنبال سبب نرویم بلکه معتقد باشیم که هر سببی هر تأثیری دارد، آن هم به فرمان خدا است، او است که به آتش سوزندگی، و به خورشید روشنایی و به آب حیات‌بخشی داده است.

ثمره این باور آن است که انسان تنها متکی به الله خواهد بود، تنها قدرت و عظمت را مربوط به او می‌داند، و غیر او در نظرش فانی، زوال‌پذیر، و فاقد قدرت است.

تنها ذات الله قابل اعتماد و ستایش است، و لیاقت این دارد که انسان او را تکیه‌گاه خود در همه چیز قرار دهد.

این تفکر و اعتقاد انسان را از همه‌کس و همه موجودات بریده و تنها به خدا پیوند می‌دهد، حتی اگر به دنبال عالم اسباب (تبلیغ و … ) می‌رود نیز به فرمان او است یعنی در لابلای اسباب، قدرت خدا را که مسبب‌الاسباب است مشاهده می‌کند.

این باور آن قدر روح انسان را وسیع و افق فکر او را بالا می‌برد که به بی‌نهایت و ابدیت می‌پیوندد و از محیط‌های محدود آزاد و رها می‌سازد.

نکته

بشر در این جهان با نیروهای مختلفی روبرو است. برای اینکه بتواند در برابر عوامل مخرب و ویرانگر و منحرف کننده، مقاومت کند احتیاج به یار و مددکاری دارد، اینجا است که خود را در زیر چتر حمایت پروردگار قرار می‌دهد، همه روز از خواب بر می‌خیزد، و با تکرار جمله ایاک نعبد و ایاک نستعین اعتراف به عبودیت پروردگار کرده و از ذات پاک او برای پیروزی در این مبارزه بزرگ کمک می‌گیرد، و شامگاهان نیز با تکرار همین جمله سر به بستر می‌نهد، با یاد او بر می‌خیزد و با یاد و استمداد از وجود او بخواب می‌رود و خوشا به حال کسی که به چنین مرحله‌ای از ایمان برسد، در برابر هیچ گردنکشی و زورمندی سر تعظیم فرود نمی‌آورد، در مقابل جاذبه مادیات خود را نمی‌بازد، همچون پیامبر اسلام می‌گوید: ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب‌العالمین: نماز و عبادتم، مرگ و حیاتم همه از آن خداوند است که پروردگار جهانیان است (انعام 162).

اهدنا الصرط المستقیم

ترجمه:

ما را به راه راست هدایت فرما.

پیمودن صراط مستقیم

پس از اظهار تسلیم در برابر پروردگار و وصول به مرحله عبودیت و استعانت و استمداد از ذات پاک او نخستین تقاضای بنده این است که او را به راه راست، راه پاکی و نیکی، راه عدل و داد، و راه ایمان و عمل صالح هدایت فرماید، تا خدایی که همه نعمت‌ها را به او ارزانی داشته نعمت هدایت را نیز بر آن بیفزاید.

گرچه این انسان در چنین شرایط مؤمن است، و با خدای خود آشنا ولی امکان دارد که هر آن این نعمت به خاطر عواملی از او سلب گردد، و از صراط مستقیم منحرف و گمراه شود.

پس باید هر شبانه‌روز لااقل ده بار از خدای خود بخواهد که لغزش و انحرافی برای او پیش نیاید.

بعلاوه این صراط مستقیم که همان آیین حق است مراتب و درجاتی دارد که همه افراد در پیمودن این درجات یکسان نیستند، هر مقدار از این درجات را انسان طی نماید، باز درجات بالاتر و والاتری وجود دارد که انسان با ایمان باید از خدا بخواهد تا او را به آن درجات هدایت کند.

در اینجا این سؤال معروف که چرا ما همواره درخواست هدایت به صراط مستقیم از خدا می‌کنیم مگر ما گمراهیم؟ مطرح می‌شود.

وانگهی به فرضی که این سخن از ما زیبنده باشد از پیامبر و امامان که نمونه انسان کامل بودند چه معنی دارد؟!

در پاسخ این ایراد می‌گوییم:

اولاً: همان‌طور که اشاره شد انسان در مسیر هدایت هر لحظه بیم لغزش و انحراف درباره او می‌رود، به همین دلیل باید خود را در اختیار پروردگار بگذارد و تقاضا کند که او را بر راه راست ثابت نگهدارد.

ما نباید فراموش کنیم که وجود و هستی و تمام مواهب الهی، لحظه به لحظه از آن مبدأ بزرگ به ما می‌رسد.

سابقاً گفتیم مثل ما و همه موجودات (از یک نظر) مثل لامپ‌های برق است، اگر می‌بینیم نور لامپ، متصل و یکنواخت پخش می‌شود به خاطر آن است که لحظه به لحظه نیرو از منبع برق به او می‌رسد منبع برق هر لحظه نور جدیدی تولید می‌کند و به وسیله سیم‌های ارتباطی به لامپ تحویل می‌گردد.

هستی ما نیز همانند نور این لامپ‌ها است گرچه به صورت یک وجود ممتد جلوه‌گر است، ولی در حقیقت لحظه به لحظه وجود تازه‌ای از منبع هستی آفریدگار فیاض، به ما می‌رسد.

بنابراین همان‌گونه که هر لحظه وجود تازه‌ای به ما می‌رسد، به هدایت جدیدی نیز نیازمندیم بدیهی است اگر موانعی در سیم‌های معنوی ارتباطی ما با خدا ایجاد شود، کژی‌ها، ظلم‌ها، ناپاکی‌ها و… پیوند ما را از آن منبع هدایت قطع می‌کند، و همان لحظه از صراط مستقیم منحرف خواهیم شد.

ما از خدا طلب می‌کنیم که این موانع پیش نیاید و ما بر صراط مستقیم ثابت بمانیم.

ثانیاً: هدایت همان پیمودن طریق تکامل است که انسان تدریجاً مراحل نقصان را پشت سر بگذارد و به مراحل بالاتر برسد.

این را نیز می‌دانیم که طریق تکامل نامحدود است و به سوی بی‌نهایت همچنان پیش می‌رود.

بنابراین جای تعجب نیست که حتی پیامبران و امامان از خدا تقاضای هدایت صراط مستقیم کنند، چه اینکه کمال مطلق تنها خدا است، و همه بدون استثناء در مسیر تکامل‌اند چه مانع دارد که آن‌ها نیز تقاضای درجات بالاتری را از خدا بنمایند.

مگر ما بر پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم) صلوات و درود نمی‌فرستیم؟ مگر مفهوم صلوات، تقاضای رحمت تازه پروردگار برای محمد و آل محمد نیست؟

مگر خود پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم) نمی‌فرمود: رب زدنی علما خدایا علم (و هدایت) مرا بیشتر کن!

مگر قرآن نمی‌گوید: و یزید الله الذین اهتدوا هدی: خداوند هدایت هدایت یافتگان را افزون می‌کند (مریم 76).

و نیز می‌گوید: و الذین اهتدوا زادهم هدی و آتاهم تقواهم: آن‌ها که هدایت یافته‌اند خداوند بر هدایتشان می‌افزاید، و تقوا به آن‌ها می‌دهد محمد 17).

و از اینجا پاسخ سؤالی که مربوط به درود بر پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم) و امامان است نیز روشن که این درود و صلوات در حقیقت تقاضای مقام بالاتر و والاتر برای آن بزرگواران است.

برای روشن شدن آنچه گفتیم به دو حدیث زیر توجه فرمایید:

1- امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در تفسیر جمله اهدنا الصراط المستقیم می‌فرماید، یعنی ادم لنا توفیقک الذی اطعناک به فی ماضی ایامنا، حتی نطیعک کذلک فی مستقبل اعمارنا: خداوندا توفیقاتی را که در گذشته بر ما ارزانی داشتی و به برکت آن تو را اطاعت کردیم، همچنان ادامه ده تا در آینده عمرمان نیز تو را اطاعت کنیم.

2- امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: یعنی ارشدنا للزوم الطریق المو دی الی محبتک، و المبلغ الی جنتک، والمانع من ان نتبع اهوائنا فنغطب، او ان ناخذ بارائنا فنهلک: یعنی خداوندا ما را بر راهی که به محبت تو می‌رسد و به بهشت واصل می‌گردد، و مانع از پیروی هوس‌های کشنده و آراء انحرافی و هلاک کننده است، ثابت بدار.

صراط مستقیم چیست؟

آن گونه که از بررسی آیات قرآن مجید برمی‌آید صراط مستقیم همان آیین خداپرستی و دین حق و پایبند بودن به دستورات خدا است چنانکه در سوره انعام آیه 161 می‌خوانیم: قل اننی هدانی ربی الی صراط مستقیم دینا قیما مله ابراهیم حنیفا و ما کان من المشرکین: بگو خداوند مرا به صراط مستقیم هدایت کرده: به دین استوار، آیین ابراهیم که هرگز به خدا شرک نورزید.

در اینجا دین ثابت و پابرجا و آیین توحیدی ابراهیم و نفی هر گونه شرک به عنوان صراط مستقیم معرفی شده که این جنبه عقیدتی را مشخص می‌کند.

اما در سوره یس آیه 61 و 62 چنین می‌خوانیم: الم اعهد الیکم یا بنی‌آدم الا تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم: (ای فرزندان آدم مگر با شما پیمان نبستم که شیطان را پرستش نکنید (به دستورات او عمل ننمایید) و مرا پرستش کنید این همان صراط مستقیم است).

در اینجا به جنبه‌های عملی آیین حق اشاره شده که نفی هر گونه کار شیطانی و عمل انحرافی است.

و به گفته قرآن در سوره آل عمران آیه 101 راه رسیدن به صراط مستقیم پیوند و ارتباط با خدا است (و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم).

ذکر این نکته نیز لازم به نظر می‌رسد که راه مستقیم همیشه یک راه بیشتر نیست زیرا میان دو نقطه تنها یک خط مستقیم وجود دارد که نزدیک‌ترین راه را تشکیل می‌دهد.

بنابراین اگر قرآن می‌گوید صراط مستقیم، همان دین و آیین الهی در جنبه‌های عقیدتی و عملی است به این دلیل است که نزدیک‌ترین راه ارتباط با خدا همان است.

و نیز به همین دلیل است که دین واقعی یک دین بیشتر نیست ان الدین عند الله الاسلام: (دین در نزد خدا اسلام است) (آل عمران آیه 19).

صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین

ترجمه:

راه آن‌ها که بر آنان نعمت دادی نه آن‌ها که بر ایشان غضب کردی و نه گمراهان!

دو خط انحرافی!

این آیه در حقیقت تفسیر روشنی است برای (صراط مستقیم) که در آیه قبل خواندیم، می‌گوید: مرا به راه کسانی هدایت فرما که آنان را مشمول انواع نعمت‌های خود قرار دادی (نعمت هدایت، نعمت توفیق، نعمت رهبری مردان حق و نعمت علم و عمل و جهاد و شهادت) نه آن‌ها که بر اثر اعمال زشت، و انحراف عقیده غضب تو دامنگیرشان شد و نه آن‌ها که جاده حق را رها کرده و در بیراهه‌ها گمراه و سرگردان شده (صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین).

در حقیقت چون ما آشنایی کامل به راه و رسم هدایت نداریم، خدا به ما دستور می‌دهد که در این آیه طریق و خط پیامبران و نیکوکاران و آن‌ها که مشمول نعمت و الطاف او شده‌اند را بخواهیم.

و نیز به ما هشدار می‌دهد که در برابر شما همیشه دو خط انحرافی قرار دارد، خط (مغضوب علیهم) و خط (ضالین) که به زودی به تفسیر این دو آشنا خواهیم شد.

نکته‌ها:

1- الذین انعمت علیهم کیان‌اند؟

سوره نساء آیه 69 این گروه را تفسیر کرده است: و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا:

(کسانی که دستورات خدا و پیامبر را اطاعت کنند، خدا آن‌ها را با کسانی قرار می‌دهد که مشمول نعمت خود ساخته، از پیامبران و رهبران صادق و راستین و جانبازان و شهیدان راه خدا و افراد صالح، و اینان رفیقان خوبی هستند).

همان‌گونه که ملاحظه می‌کنیم این آیه افراد مورد نعمت خدا را چهار گروه معرفی می‌کند: (پیامبران، صدیقین، شهدا، و صالحین.

این مراحل چهارگانه شاید اشاره به این معنی باشد که برای ساختن یک جامعه انسانی سالم و مترقی و مؤمن، نخست باید رهبران حق و انبیاء وارد میدان شوند.

و به دنبال آن‌ها مبلغان صدیق و راستگو که گفتار و کردارشان با یکدیگر هماهنگ است، تا اهداف پیامبران را از این طریق در همه جا گسترش دهند.

به دنبال این دوران سازندگی فکری، طبیعتاً عناصر آلوده و آن‌ها که مانع راه حق‌اند سر بر دارند، جمعی باید در مقابل آن‌ها قیام کنند و عده‌ای شهید شوند و با خون پاکشان درخت توحید آبیاری گردد.

در مرحله چهارم محصول این کوشش‌ها و تلاش‌ها به وجود آمدن صالحین است اجتماعی پاک و شایسته و آکنده از معنویت.

بنابراین ما در سوره حمد در شبانه‌روز پی‌درپی از خدا می‌خواهیم که در خط این چهار گروه قرار گیریم، خط انبیاء خط صدیقین، خط شهدا و صالحین و روشن است که در هر مقطع زمانی باید در یکی از این خطوط، انجام وظیفه کنیم و رسالت خویش را اداء نماییم.

2- (مغضوب علیهم) و (ضالین) کیان‌اند؟

جدا کردن این دو از هم در آیات فوق نشان می‌دهد که هر کدام اشاره به گروه مشخصی است.

در اینکه فرق میان این دو چیست:

از موارد استعمال این دو کلمه در قرآن مجید چنین استفاده می‌شود که (مغضوب علیهم) مرحله‌ای سخت‌تر و بدتر از ضالین است، و به تعبیر دیگر ضالین گمراهان عادی هستند، و مغضوب علیهم، گمراهان لجوج و یا منافق، و به همین دلیل در بسیاری از موارد، غضب و لعن خداوند در مورد آن‌ها ذکر شده.

در آیه 106 سوره نحل می‌خوانیم و لکن من شرح بالکفر صدرا فعلیهم غضب من الله: (آن‌هایی که سینه خود را برای کفر گسترده ساختند غضب پروردگار بر آن‌ها است).

و در آیه 6 سوره فتح آمده است، و یعذب المنافقین و المنافقات و المشرکین و المشرکات الظانین بالله ظن السوء علیهم دایره السوء و غضب الله علیهم و لعنهم و اعدلهم جهنم: (خداوند مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک و آن‌ها را که درباره خدا گمان بد می‌برند مورد غضب خویش قرار می‌دهد، و آن‌ها را لعن می‌کند، و از رحمت خویش دور می‌سازد، و جهنم را برای آنان آماده ساخته است.

به هر حال مغضوب علیهم آن‌ها هستند که علاوه بر کفر، راه لجاجت و عناد و دشمنی با حق را می‌پیمایند و حتی از اذیت و آزار رهبران الهی و پیامبران در صورت امکان فروگذار نمی‌کنند آیه 112 سوره آل عمران می‌گوید: و بائوا بغضب من الله… ذلک بانهم کانوا یکفرون بایات الله و یقتلون الانبیاء بغیر حق ذلک بما عصوا و کانوا یعتدون: (غضب خداوند شامل حال آن‌ها (یهود) شد چرا که به خدا کفر می‌ورزیدند و پیامبران الهی را به ناحق می‌کشتند).

مرسی خانم مرادی،خوشحالم که برداشت من از قوانین کیهانی نظر شما را جلب کرده است، انشالله که موفق و سربلند باشین