چگونه به راه راست هدایت می شویم یا از آن دور می شویم - صفحه 29 (به ترتیب امتیاز)

سلام

سوره اعراف، مفهوم “هدایت” یا “گمراهی

روابط انسانی زمانی به بلوغ و عمق می‌رسند که صبر، درک متقابل و احترام به جایگاه طرف مقابل در اولویت قرار گیرند. اگر کسی به تعهدی که انتظار داریم عمل نکند، این الزاماً به معنای بی‌احترامی یا بی‌توجهی نیست. شاید دلایلی وجود داشته باشد که ما از آن آگاه نیستیم. به جای این‌که سریع قضاوت کنیم یا ناراحتی خود را ابراز کنیم، باید به او فرصت دهیم تا توضیح دهد.

الگوی الهی: رفتار خداوند با شیطان

خداوند، با اینکه از نیت شیطان کاملاً آگاه بود، به او اجازه داد که دلیل نافرمانی‌اش را بیان کند. این رفتار خداوند به ما نشان می‌دهد که حتی در مواجهه با اشتباهات آشکار، شنیدن طرف مقابل می‌تواند پایه‌ای برای عدالت، آرامش و حتی درس‌آموزی باشد. خداوند می‌توانست بدون هیچ گفت‌وگویی شیطان را از درگاه خود براند، اما به او فرصت داد تا حرفش را بزند.

این رفتار یک الگو برای ماست:

حتی وقتی یقین داریم کسی اشتباه کرده است، باید به او اجازه دهیم توضیح دهد. این کار نه از سر تأیید اشتباه، بلکه برای نشان دادن عدالت، احترام و ایجاد فرصتی برای رشد متقابل است.

چگونه از این الگو در زندگی استفاده کنیم؟

1. پرسیدن به جای قضاوت:

اگر کسی به تعهدش عمل نکرد، به جای پیش‌داوری، با احترام بپرسید:

«چه اتفاقی افتاد که نتوانستی بیایی؟»

این پرسش به جای ایجاد تنش، فضای گفتگو را باز می‌کند و به ما کمک می‌کند دلیل واقعی رفتار طرف مقابل را بشنویم.

2. مدیریت احساسات به شیوه‌ای محترمانه:

اگر رفتاری شما را ناراحت کرد، به جای خشمگین شدن یا حمله، احساس خود را به شکل آرام و روشن بیان کنید:

«وقتی نیامدی، کمی ناراحت شدم چون منتظرت بودم. دوست دارم بدونم چرا نتوانستی بیایی.»

این روش هم احساس شما را منتقل می‌کند و هم به طرف مقابل فرصت می‌دهد تا دلیلش را توضیح دهد.

3. دوری از شخصی‌سازی:

همه رفتارها الزاماً به ما مرتبط نیستند. گاهی مشکلات یا محدودیت‌های فردی باعث می‌شود کسی نتواند به تعهداتش عمل کند. وقتی این واقعیت را بپذیریم، کمتر از رفتار دیگران ناراحت می‌شویم و به جای سرزنش، به دنبال فهم و کمک خواهیم بود.

درس‌های الگوی شیطان

خداوند می‌دانست که شیطان تصمیم به سرکشی گرفته است، اما به جای رد کردن سریع او، با صبر اجازه داد دلایلش را بیان کند. خداوند حتی خواسته شیطان را برآورده کرد که درخواست کرد اجازه بدهد تا بندگانش را گمراه کند تا از سپاسگزاری غافل شوند

این صبر نشان می‌دهد که گوش دادن، حتی به افرادی که با ما اختلاف دارند، می‌تواند به آرامش و عدالت کمک کند.

در زندگی روزمره، وقتی به دیگران اجازه می‌دهیم حرف بزنند:

ممکن است دلایل واقعی را کشف کنیم.

فضایی برای حل مسئله ایجاد می‌شود.

روابط ما به جای تنش، به عمق و درک متقابل می‌رسند.

پرسش کلیدی:

پیش از قضاوت، از خود بپرسیم:

آیا همه حقایق را می‌دانم؟

آیا رفتار او واقعاً به من مرتبط است؟

چگونه می‌توانم بدون پیش‌داوری، ارتباطی بهتر برقرار کنم؟

رفتار خداوند با شیطان به ما نشان می‌دهد که صبر، فرصت دادن و شنیدن، پایه‌های عدالت و آرامش در روابط انسانی است. اگر این اصول را در زندگی روزمره‌ خود اجرا کنیم، روابط عمیق‌تر، محترمانه‌تر و پایدارتری خواهیم داشت.

پرسش‌های کلیدی شما نیز ابزار مهمی برای بازنگری در رفتارها و ارتباطات هستند. با اجرای این رویکرد، می‌توانیم الگویی برای دیگران در مدیریت بهتر روابط انسانی باشیم.

مثال

اپرا وینفری نمونه‌ای الهام‌بخش از فردی است که بدون پیش‌داوری توانست ارتباطی بهتر برقرار کند و نتایج شگفت‌انگیزی رقم بزند. اپرا در برنامه‌های تلویزیونی خود میزبان افرادی با داستان‌های بسیار متفاوت، از مجرمان گرفته تا قربانیان، بود. او به جای قضاوت سریع، با صبر و دقت به حرف‌های آن‌ها گوش می‌داد و با درک متقابل به ایجاد تغییرات مثبت در زندگی آن‌ها کمک می‌کرد. این رفتار نه‌تنها باعث محبوبیت او شد، بلکه فضای گفتگو و درک عمیق را برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان فراهم کرد.

اپرا در یکی از برنامه‌هایش با یک مجرم محکوم به قتل گفتگو کرد. به جای اینکه او را به خاطر اعمالش محکوم کند، پرسید:

«چه چیزی باعث شد این تصمیم را بگیری؟»

این سؤال نه‌تنها به شناخت عوامل روانی و اجتماعی مؤثر بر رفتار آن فرد کمک کرد، بلکه فرصت بازسازی و آگاهی برای او و بینندگان فراهم شد.

اپرا هنگام شنیدن داستان‌های تلخ، احساسات خود را با همدلی و آرامش بیان می‌کرد. او می‌گفت:

«حرف‌هایت مرا ناراحت کرد، اما می‌خواهم بیشتر بفهمم چرا این اتفاق افتاد.»

این رویکرد باعث شد افراد احساس امنیت کرده و آزادانه صحبت کنند.

اپرا رفتارهای منفی مهمانانش را حمله‌ای شخصی به خود تلقی نمی‌کرد. او با تمرکز بر داستان زندگی آن‌ها، فضایی ایجاد می‌کرد که به یادگیری، تغییر و رشد منجر می‌شد.

آیه 125 سوره نحل:

> “ٱدْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّکَ بِٱلْحِکْمَهِ وَٱلْمَوْعِظَهِ ٱلْحَسَنَهِ ۖ وَجَـٰدِلْهُم بِٱلَّتِى هِىَ أَحْسَنُ ۚ”

“با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آن‌ها به بهترین شیوه گفتگو کن.”

این آیه تأکید می‌کند که دعوت به هدایت یا اصلاح باید با حکمت، آرامش و روش‌های دلپذیر انجام شود. حتی هنگام اختلاف‌نظر، گفتگوی سازنده و احترام به دیدگاه‌های دیگران اهمیت دارد.

مولوی:

“بشنو از نی چون حکایت می‌کند

از جدایی‌ها شکایت می‌کند”

این بیت نشان می‌دهد که گوش‌دادن به دیگران، حتی اگر با شکایت و نارضایتی همراه باشد، می‌تواند دریچه‌ای به درک عمیق‌تر از دردها و نیازهای آن‌ها باشد. همان‌گونه که نی از جدایی حکایت می‌کند، انسان‌ها نیز برای تسکین دردهای خود نیاز به شنیده شدن دارند.

این اصول در زندگی روزمره می‌توانند به ما کمک کنند تا در روابط انسانی عمیق‌تر، عادلانه‌تر و سازنده‌تر عمل کنیم.

مثال

مهاتما گاندی یکی از برجسته‌ترین الگوها برای عدم پیش‌داوری و ایجاد ارتباط مؤثر است. او در مبارزاتش برای آزادی هند از استعمار بریتانیا، به جای دشمنی با سربازان یا مقامات بریتانیایی، با آن‌ها به گفت‌وگو می‌نشست.

گاندی معتقد بود که تغییرات پایدار تنها از طریق درک متقابل و پذیرش جایگاه طرف مقابل ایجاد می‌شود. او با صبر و بدون پیش‌داوری حتی با کسانی که به او ظلم کرده بودند، رفتار می‌کرد و همین باعث شد که افراد بسیاری از جمله مخالفانش به او احترام بگذارند و به تدریج دیدگاه‌های خود را تغییر دهند.

گاندی از مقامات بریتانیایی می‌پرسید:

«چگونه می‌توانیم جامعه‌ای عادلانه‌تر برای همه بسازیم؟»

این نوع پرسش‌ها باعث شد تا فضایی برای همفکری به وجود بیاید، نه تنش.

زمانی که سربازان بریتانیایی معترضان را سرکوب می‌کردند، گاندی هیچ‌گاه به خشونت متوسل نشد یا خشم خود را آشکار نکرد. او به طرف مقابل فرصت می‌داد تا توضیح دهد و به شیوه‌ای آرام احساسات خود را بیان می‌کرد.

گاندی رفتار مقامات بریتانیا را به کینه شخصی تعبیر نمی‌کرد. او سیستم استعمار را مشکل اصلی می‌دانست، نه افرادی که در آن کار می‌کردند، و تلاش می‌کرد تا با اصلاح سیستم، جامعه را تغییر دهد.

آیه 125 سوره نحل:

> “ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ ۖ وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ ۚ”

“با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوه‌ای که نیکوتر است مجادله کن.”

این آیه به اهمیت گفت‌وگوی محترمانه و استفاده از حکمت و آرامش در تعاملات انسانی اشاره دارد. رفتار گاندی نمونه‌ای عملی از این دستور الهی بود، جایی که حتی در مواجهه با ظلم، بر گفت‌وگوی محترمانه تأکید داشت.

مولانا:

“آنچ از دوست می‌رسد نیکوست / گرچه زهر است در شکر پیوست”

این بیت به این معناست که حتی سختی‌هایی که از سوی دیگران می‌رسد، می‌تواند درسی ارزشمند باشد. گاندی با این نگرش، ظلم و سختی‌های دوران مبارزه را فرصتی برای یادگیری و رشد می‌دانست و از آن برای اصلاح جامعه استفاده می‌کرد.

این مثال و آموزه‌ها نشان می‌دهند که رفتار همراه با صبر، درک متقابل و دوری از پیش‌داوری، می‌تواند نتایج خارق‌العاده‌ای به همراه داشته باشد و پایه‌گذار تغییرات بزرگی در روابط انسانی و اجتماعی باشد.

مثال

یک مثال برجسته از هنرمندان سوپر استار که با احترام و بدون پیش‌داوری ارتباطات مؤثری برقرار کردند و نتایج عالی به دست آوردند، آریانا گرانده است. او به عنوان یک خواننده و هنرمند مشهور، همیشه در مصاحبه‌ها و تعاملات خود نشان داده که به جای قضاوت یا به‌کار بردن پیش‌داوری، به دیگران فرصت می‌دهد تا خود را بیان کنند. برای مثال، وقتی در مورد حوادث یا مشکلات اجتماعی صحبت می‌کند، او به وضوح از تلاش برای درک نقطه‌نظر دیگران سخن می‌گوید و همواره در تلاش است که با احترام و توجه به نیازهای اجتماعی، از تمامی افراد حمایت کند. او به‌ویژه در مواقع حساس، مانند حادثه بمب‌گذاری منچستر، با صداقت و شجاعت به صحبت با طرفدارانش پرداخته و نشان داد که چگونه می‌توان از طریق گوش دادن و حمایت از یکدیگر، آرامش و امید را در جامعه برقرار کرد.

“وَقُل رَّبُّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِینَاوَ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَیْنَا إِصْرًا کَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَهَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحُمْنَا ۚ أَنتَ مَوْلَانَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ” (سوره بقره، آیه 286)

“و بگو: پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا اشتباه کردیم، ما را مؤاخذه مکن! پروردگارا! بر دوش ما بار سنگینی نگذار همان‌طور که بر دوش کسانی که پیش از ما بودند نهادی. پروردگارا! و آنچه را که طاقت بر آن نداریم بر دوش ما نگذار. ما را ببخش، و از ما درگذر و به ما رحم کن. تو سرپرست ما هستی پس بر کافران پیروزمان گردان.”

این آیه از قرآن، بر اهمیت بخشش و درک اشتباهات تأکید دارد. همان‌طور که در رفتار خداوند با شیطان مشاهده می‌کنیم، خداوند نه تنها به شیطان فرصت سخن گفتن داد، بلکه اجازه داد تا اشتباهاتش برای رشد و درک متقابل به گفتمان تبدیل شود. این آیه به ما یادآوری می‌کند که باید از کسانی که در موقعیت‌های دشوار قرار دارند، با درک و صبر برخورد کنیم و به آن‌ها فرصتی برای توضیح و بهبود بدهیم.

“چو خواهی که دل‌ها به تو گرمی کند،

بیاندیش که آیا دل تو گرم است؟”

این بیت از حافظ نشان می‌دهد که برای ایجاد ارتباط‌های مؤثر و محترمانه، باید از خود آغاز کنیم. اگر می‌خواهیم دیگران با ما صادقانه و محترمانه رفتار کنند، باید خود نیز در برخورد با آن‌ها به همان شیوه عمل کنیم. این بیت به ما می‌فهماند که گوش دادن به دیگران و نداشتن پیش‌داوری، اولین گام در ایجاد ارتباطی مثبت است.

این آیه و بیت شعر به خوبی رفتار خداوند با شیطان و رویکرد هنرمندانی مانند آریانا گرانده را در مدیریت روابط انسانی شرح می‌دهند. با پرهیز از قضاوت زودهنگام و دادن فرصت برای توضیح، می‌توانیم روابطی عمیق‌تر و با درک متقابل بسازیم.

مثال

یکی از نمونه‌های برجسته در دنیای موسیقی که به‌خوبی این الگو را در زندگی خود پیاده کرده، اد شیران است. اد شیران، خواننده و ترانه‌سرا معروف انگلیسی، در بسیاری از مصاحبه‌هایش به تجربیاتش در زمینه روابط انسانی و تلاش برای درک متقابل اشاره کرده است. در یکی از گفتگوهایش، او توضیح داده که چگونه در مسیر حرفه‌ای‌اش، همیشه سعی کرده تا با اطرافیانش به گونه‌ای ارتباط برقرار کند که به جای قضاوت سریع، فضایی برای گوش دادن و درک ایجاد کند.

در یکی از رویدادها، اد شیران با همکار خود که در ابتدا به دلیل تفاوت‌های فنی در نظرات موسیقیایی‌شان دچار تنش شده بودند، تصمیم گرفت به جای قضاوت و پیش‌داوری، از او بپرسد که چرا چنین نظری دارد و چه چیزی پشت آن است. این گفتگو نه تنها باعث بهبود روابط کاری آن‌ها شد، بلکه نتایج بسیار خوبی در تولید آثار جدید داشت، چرا که هر دو طرف توانستند نظرات یکدیگر را بشنوند و به توافقی عالی برسند.

آیه 109 سوره آل عمران به درک متقابل و فرصت دادن به دیگران برای توضیح دیدگاه‌هایشان اشاره دارد:

“قُلْ إِنْ کَانَتْ لَکُمْ دَرَجَاتٌ مِّنَ اللَّـهِ وَرَحْمَهٌ وَرَحْمَهٌ فَمُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ تَبَعَکُمْ مّنَ الْمُؤْمِنِینَ”

این آیه به ما می‌آموزد که باید به طرف مقابل فرصت داده شود تا دیدگاه‌های خود را توضیح دهد و اگر ایمان و درک متقابل را در روابط انسانی بپذیریم، نتیجه‌ای بهتر خواهیم گرفت.

در این آیه، خداوند به مؤمنان توصیه می‌کند که در روابط خود با دیگران به دنبال درک و اعتماد متقابل باشند و از قضاوت زودهنگام پرهیز کنند. این پیام با الگوی رفتار خداوند با شیطان نیز هم‌راستا است که به ما می‌آموزد در مواجهه با دیگران، حتی کسانی که به نظر اشتباه می‌کنند، باید فرصتی برای توضیح دادن به آن‌ها بدهیم.

حافظ در یکی از اشعارش می‌گوید:

“هر که دلی در پی وفا می‌کشد، بر سر زبان این‌گونه فریاد می‌زند که بی‌صبرانه منتظر نیکوکارانم.”

این بیت نشان می‌دهد که در روابط انسانی، کسانی که به دنبال وفاداری و درک متقابل هستند، باید صبور باشند و منتظر رفتارهای نیکو از دیگران بمانند. درک و صبر در روابط می‌تواند موجب ایجاد فضایی صمیمی و مؤثرتر برای ارتباطات شود.

نتیجه‌گیری:

همانطور که در مثال اد شیران و آیه قرآن دیدیم، اعمال صبر، فرصت دادن و شنیدن به جای قضاوت، می‌تواند به روابطی مؤثرتر و پایدارتر منجر شود. این اصول به ما کمک می‌کند تا روابط انسانی عمیق‌تر و محترمانه‌تری برقرار کنیم که نه تنها موجب رشد فردی بلکه به تحکیم و تقویت همکاری‌ها و دوستی‌ها در زندگی می‌انجامد.

مثال

یکی از پزشکان برجسته که الگویی از درک و ارتباط بدون قضاوت را نشان داده، دکتر پائولو ماتارولا است. او جراح مغز و اعصاب معروف در ایتالیا و یکی از متخصصان برجسته در زمینه جراحی مغز و نخاع است. دکتر ماتارولا در بسیاری از مقالات و سخنرانی‌های خود به اهمیت ارتباط صادقانه با بیماران و شنیدن دیدگاه‌های آن‌ها قبل از انجام هر درمان اشاره کرده است.

یکی از مثال‌های برجسته این است که او زمانی با یک بیمار دچار اختلاف شدیدی در مورد روش درمان مواجه شد. در ابتدا، بیمار نگران بود که روش پیشنهادی دکتر برای جراحی با خطرات زیادی همراه باشد. به جای قضاوت و فرض اینکه بیمار از روی ترس یا بی‌اطلاعی چنین نگرانی‌هایی را ابراز می‌کند، دکتر ماتارولا به بیمار فرصت داد تا نگرانی‌هایش را به‌طور کامل بیان کند.

پس از شنیدن دقیق نگرانی‌های بیمار، او توضیحاتی علمی و منطقی ارائه کرد و از بیمار خواست که با اعتماد به تخصص او درمان را ادامه دهد. این رویکرد باعث شد بیمار احساس درک و احترام کند و در نهایت جراحی با موفقیت انجام شد. این تجربه نشان می‌دهد که وقتی پزشکان با درک متقابل و بدون پیش‌داوری به بیماران خود گوش می‌دهند، می‌توانند نتایج بهتری کسب کنند و ارتباطی مثبت‌تر برقرار کنند.

آیه 32 سوره المائده به درک متقابل و اهمیت شنیدن و فرصت دادن به طرف مقابل اشاره دارد:

“وَ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا”

“و هر کس نفسی را به ناحق بکشد، گویا همه مردم را کشته است. و هر کس نفسی را زنده کند، گویا همه مردم را زنده کرده است.”

این آیه به اهمیت احترام به زندگی و کرامت انسانی اشاره دارد و به ما می‌آموزد که باید با درک و احترام به دیدگاه‌های دیگران، تصمیمات صحیح بگیریم. در رابطه با مثال، این آیه نشان می‌دهد که وقتی به نگرانی‌های دیگران گوش می‌دهیم و فرصت می‌دهیم تا دلایل خود را بیان کنند، نه تنها به آن‌ها احترام می‌گذاریم بلکه ممکن است باعث نجات یا بهبود وضعیت آن‌ها شویم.

حافظ در یکی از اشعار خود می‌گوید:

“گر تو را عهدی به وفا بسته‌ای، جز به وفا مکن طلب”

این بیت از حافظ به ما می‌آموزد که در روابط انسانی، باید صادقانه و با احترام به تعهدات خود عمل کنیم. اگر کسی در رفتار خود دچار اشتباه یا کم‌توجهی شده است، بهتر است به جای قضاوت، از او بخواهیم تا توضیح دهد و در این مسیر از صداقت و وفای به عهد بهره ببریم. به این ترتیب، می‌توانیم روابطی پایدارتر و انسانی‌تر بسازیم.

نتیجه‌گیری:

همانطور که در مثال دکتر پائولو ماتارولا و آیه قرآن دیدیم، صبر، فرصت دادن و شنیدن، ابزارهایی برای برقراری ارتباط مؤثر و انسانی است. این رفتارها نه تنها به ما کمک می‌کنند که درک عمیق‌تری از طرف مقابل داشته باشیم، بلکه به ایجاد فضایی برای رشد و احترام متقابل در روابط منجر می‌شوند. اجرای این اصول در زندگی روزمره می‌تواند به نتایج بسیار مثبتی در زندگی حرفه‌ای و شخصی منجر شود.

مثال

سرهنگ کریس هادفیلد، فضانورد کانادایی

کریس هادفیلد، یکی از موفق‌ترین فضانوردان و درجه‌داران نظامی، به رفتار صبورانه و محترمانه‌اش معروف است. او در طی مأموریت خود در ایستگاه فضایی بین‌المللی، با تیمی متشکل از افراد با ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف کار کرد. در یکی از موارد، یکی از اعضای تیم وظیفه‌ای را اشتباه انجام داد که می‌توانست مأموریت را به خطر بیندازد. به جای سرزنش یا واکنش سریع، هادفیلد جلسه‌ای ترتیب داد تا همه افراد نظرات خود را بیان کنند و راه‌حلی پیدا شد. این رفتار باعث شد روابط تیم تقویت شود و مأموریت به موفقیت برسد.

«وَإِذَا حَکَمْتُم بَیْنَ النَّاسِ أَن تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ»

(سوره نساء، آیه 58)

و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید، به عدالت داوری کنید.

این آیه تأکید می‌کند که حتی در قضاوت‌های میان مردم، باید با انصاف و عدالت رفتار کرد. اگر قضاوتی عجولانه و بدون بررسی همه جوانب صورت گیرد، ممکن است بی‌عدالتی رخ دهد. این آموزه الهی به ما یاد می‌دهد که پیش از هرگونه نتیجه‌گیری، دلایل و توضیحات طرفین را بشنویم.

حافظ:

در اندرون من خسته دل ندانم کیست

که من خموشم و او در فغان و در غوغاست

حافظ در این بیت به مفهوم درک متقابل اشاره می‌کند. او به حالتی از خویشتن‌داری و صبر اشاره دارد که ظاهرش خاموشی است، اما درونش غوغای احساسات و تفکر است. این بیت به ما یادآوری می‌کند که گاهی ظاهر افراد نشان‌دهنده آنچه در درونشان می‌گذرد، نیست. بنابراین، لازم است پیش از قضاوت، به سخنان و احساسات دیگران گوش دهیم.

کریس هادفیلد با صبر و احترام، مانند آیه قرآن، به عدالت رفتار کرد و اجازه داد همه نظرات خود را بیان کنند. رفتار او مانند بیت حافظ، نشان‌دهنده درکی عمیق از احساسات و افکار دیگران بود. این الگو به ما یاد می‌دهد که در روابط انسانی با صبر و عدالت، می‌توانیم نه تنها مشکلات را حل کنیم، بلکه روابط را نیز مستحکم‌تر سازیم.

مثال

پاتریشیا اورتگا، مهندس و مدیر فناوری در شرکت زیمنس

پاتریشیا اورتگا، یکی از مدیران موفق زیمنس، با توانایی‌اش در شنیدن نظرات و ایده‌های دیگران، نمونه‌ای از یک رهبر الهام‌بخش است. او در یکی از پروژه‌های مهم فناوری، زمانی که با یک چالش بزرگ تیمی روبرو شد، به جای سرزنش کارکنان یا پیش‌داوری در مورد خطاها، جلسه‌ای برگزار کرد و به هر عضو تیم فرصت داد تا دلیل مشکلات و راه‌حل‌های پیشنهادی خود را بیان کند. این رویکرد باعث شد که راه‌حلی نوآورانه کشف شود و پروژه با موفقیت به اتمام برسد. رفتار او نشان داد که احترام و فرصت دادن به دیگران، به بهبود روابط و دستیابی به نتایج بزرگ منجر می‌شود.

«وَلَا تَزِرُ وَازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرَى»

(سوره انعام، آیه 164)

هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی‌کشد.

این آیه تأکید می‌کند که نباید مسئولیت یا قضاوت دیگران را براساس اعمال دیگران یا پیش‌داوری‌های ذهنی به دوش کشید. هر کس برای رفتار خود پاسخگوست. این اصل الهی می‌تواند الگویی در مدیریت روابط انسانی باشد تا به جای قضاوت، دلایل واقعی رفتارها را بررسی و درک کنیم.

مولانا:

هر کسی از ظن خود شد یار من

از درون من نجست اسرار من

مولانا در این بیت می‌گوید افراد براساس برداشت‌های شخصی خود قضاوت می‌کنند، بدون اینکه به حقیقت وجودی یا دلایل واقعی رفتار دیگری پی ببرند. این شعر دعوتی است به رها کردن پیش‌داوری‌ها و تلاش برای فهم عمیق‌تر دیگران.

پاتریشیا اورتگا، با عمل به اصول ذکر شده، نشان داد که قضاوت نکردن و گوش دادن به نظرات دیگران، نه تنها موجب حل مشکلات می‌شود، بلکه باعث ایجاد اعتماد و احترام در تیم می‌گردد. این رفتار او همخوانی کامل با آیه قرآن دارد که از پیش‌داوری منع می‌کند و تأکید مولانا بر درک درونی به جای ظاهربینی. این اصول می‌توانند در زندگی حرفه‌ای و شخصی، چراغ راهی برای ایجاد روابط انسانی پایدار و سازنده باشند.

مثال

آکیو تویودا، مدیرعامل سابق شرکت تویوتا

آکیو تویودا، یکی از تأثیرگذارترین مدیران صنعت خودروسازی، در دوره‌ای که شرکت تویوتا با مشکلاتی مانند بازخوانی گسترده خودروها مواجه شد، به جای سرزنش کارکنان یا قضاوت سریع، جلسه‌هایی با مدیران و کارگران برگزار کرد و شخصاً به خطوط تولید رفت. او با شنیدن مشکلات از زبان افرادی که مستقیماً درگیر مسائل بودند، نه تنها راه‌حل‌های کاربردی یافت، بلکه اعتماد کارکنان را تقویت کرد. این رویکرد باعث شد شرکت از بحران عبور کند و به عنوان یکی از قابل‌اعتمادترین برندهای خودروسازی جهان شناخته شود. رفتار او الگویی است از اینکه احترام و شنیدن نظرات دیگران می‌تواند به موفقیت‌های بزرگ منجر شود.

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»

(سوره حجرات، آیه 12)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از بسیاری از گمان‌ها بپرهیزید، زیرا بعضی از گمان‌ها گناه است.

این آیه ما را به پرهیز از پیش‌داوری و قضاوت بدون دلیل فرا می‌خواند. گمان نادرست می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی و اختلاف شود. رفتار مدیرانی چون آکیو تویودا، که بدون گمان و پیش‌داوری به دلایل مشکلات گوش دادند، تجلی عملی این اصل قرآنی است.

مولانا:

گفت پیغمبر که چون کوبی دری

عاقبت ز آن در برون آید سری

مولانا در این بیت به صبر و تلاش برای کشف حقیقت اشاره می‌کند. او می‌گوید اگر به دنبال حقیقت باشی و فرصت بدهی، در نهایت آن را خواهی یافت. این بیت تأکید می‌کند که پیش‌داوری و عجله در قضاوت، مانعی برای درک عمیق‌تر است.

آکیو تویودا، با پیروی از اصولی مشابه آیه و شعر مولانا، نشان داد که دوری از پیش‌داوری و گوش دادن به دلایل دیگران، حتی در شرایط بحران، می‌تواند به راه‌حل‌های سازنده و نتایج مثبت منجر شود. این رفتار او با آیه قرآن که قضاوت بدون دلیل را نکوهش می‌کند و بیت مولانا که بر تلاش برای فهم و صبر تأکید دارد، همخوانی کامل دارد. این اصول، پایه‌ای برای ایجاد روابط انسانی و مدیریتی موفق هستند.

مثال

هوراس برمن، مدیرعامل بوئینگ (در دوره بحران 737 MAX)

در جریان بحران بوئینگ 737 MAX، که دو حادثه دلخراش و بازنگری‌های گسترده را به همراه داشت، هوراس برمن به جای مقصر دانستن کارکنان یا مدیران پروژه، فضایی ایجاد کرد تا همه افراد تیم بتوانند مشکلات را آزادانه بیان کنند. او به گزارش‌ها و بازخوردهای فنی و عملیاتی به دقت گوش داد و با تأکید بر یادگیری از اشتباهات، فرهنگ شفافیت و مسئولیت‌پذیری را در سازمان تقویت کرد. این رویکرد باعث بازگشت اعتماد به برند بوئینگ شد و نشان داد که گوش دادن و تعامل بدون قضاوت می‌تواند بحران‌ها را به فرصت تبدیل کند.

«فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»

(سوره زمر، آیات 17-18)

پس بشارت ده به بندگان من، آنان که سخن را می‌شنوند و بهترین آن را پیروی می‌کنند.

این آیه بر اهمیت گوش دادن و انتخاب بهترین پاسخ تأکید دارد. خداوند بندگان را به شنیدن سخنان مختلف و اتخاذ رویکردی هوشمندانه تشویق می‌کند. رفتار مدیرانی مانند هوراس برمن، که با گوش دادن به نظرات و ایده‌ها بهترین راه‌حل‌ها را اتخاذ کردند، نمونه‌ای از این اصل قرآنی است.

سعدی:

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

سعدی در این بیت به پیوند انسان‌ها اشاره می‌کند و تأکید می‌کند که همدلی و درک متقابل، بنیانی برای ارتباطات انسانی است. مدیران موفق نیز با درک نیازها و مسائل کارکنان و پرهیز از قضاوت سریع، روابطی عمیق‌تر و نتایجی بهتر را رقم می‌زنند.

رفتار هوراس برمن در بحران بوئینگ 737 MAX با اصول این آیه و شعر سعدی همخوانی دارد. او با گوش دادن به مشکلات تیم، فضای درک متقابل و احترام ایجاد کرد. همان‌طور که سعدی انسان‌ها را بخشی از یک کل می‌داند، برمن نیز تمام افراد تیم را در حل بحران سهیم کرد و نشان داد که تعامل و احترام متقابل می‌تواند حتی در دشوارترین شرایط، نتایج عالی به بار آورد. این رویکرد، نمونه‌ای عملی از گوش دادن فعال و دوری از پیش‌داوری در روابط حرفه‌ای و انسانی است.

نتیجه‌گیری کلی:

روابط انسانی، چه در زندگی شخصی و چه در محیط حرفه‌ای، زمانی به بلوغ و عمق می‌رسند که پیش‌داوری و قضاوت سریع کنار گذاشته شوند و فضای شنیدن فراهم شود. همان‌طور که در مثال خداوند با شیطان، مدیران موفق صنعت هواپیماسازی و آموزه‌های شعرای بزرگ دیدیم، گوش دادن به دلایل و حرف‌های دیگران، نه تنها به عدالت و درک متقابل منجر می‌شود، بلکه راهی برای یافتن بهترین راه‌حل‌ها و ایجاد نتایج ماندگار است.

مدیری مانند هوراس برمن نشان داد که مدیریت بحران با پذیرش انتقادات و احترام به نظرات دیگران ممکن است. این اصل در آموزه‌های قرآن و شعرای بزرگی همچون سعدی و مولانا نیز برجسته است: گوش دادن با ذهن باز، پایه‌ای برای آرامش، عدالت و پیشرفت در روابط انسانی است.

حسن ختام با یک بیت از پروین اعتصامی:

«آن‌که با داد و محبت، ره عزّت پویید

به خدا می‌رسد از راهی که شیطان نرسید»

پروین در این بیت تأکید دارد که محبت و انصاف، کلید عزت و کامیابی است. رفتار بدون قضاوت و گوش دادن با دقت به دیگران، راهی برای دستیابی به موفقیت، عزت و روابط پایدار است. اگر این اصل را در زندگی خود به کار گیریم، نتایجی فراتر از انتظار به دست خواهیم آورد.